Normallik Analizi

Normallik analizleri veri setine uygulanacak analizleri belirlemek üzere, veri seti düzenlendikten hemen sonra yapılmalıdır. Veri seti normal dağılım gösterdiğinde parametrik testler uygulanırken veri seti normal dağılım göstermezse non-parametrik testlerin kullanılması gerekmektedir.

 

Bağımsız 2 Grup T-test

Gruplar arasında oluşan farklılıkları belirlemek amacıyla yapılan bir analiz türüdür. Bağımsız değişken kategorik, bağımlı değişken ise sürekli değişken olmalıdır.
 

Bağımsız 2 grup T-test Varsayımları:

*Veri seti normal dağılımlı olmalıdır.

*Grup sayısı 2 olmalıdır.

*Gruplar birbirinden bağımsız olmalıdır.

*Grup varyansları homojen olmalıdır.

 

Örnek:  Beck depresyon ölçeğinin cinsiyet değişkeni gruplarına göre farklılık gösterip göstermediğinin tespit edilmesi gerektiği zaman bağımsız 2 grup t-test kullanılır. Bu şekilde kadınlar ve erkekler arasında beck depresyon ölçeği puanlarının istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini görebiliriz.

 

 

Anova

Tıpkı bağımsız 2 grup t-test gibi gruplar arasında oluşan farklılıkları belirlemek amacıyla yapılan bir analiz türüdür. Bağımsız değişken kategorik, bağımlı değişken ise sürekli değişken olmalıdır.

 

One-Way(Anova) Varsayımları:

*Veri seti normal dağılımlı olmalıdır.

*Grup sayısı en az 3 olmalıdır.

*Gruplar birbirinden bağımsız olmalıdır.

*Grup varyansları homojen olmalıdır.
 

Örnek: Yeme bozukluğu değerlendirme ölçeğinin eğitim durumu değişkeni gruplarına göre farklılık gösterip göstermediğinin tespit edilmesi gerektiği zaman one-way (Anova) kullanılır. Bu şekilde eğitim grupları arasında yeme bozuklukları ölçeği puanlarının istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini görebiliriz. Bağımsız 2 grup T-testten farklı olarak, one-way(Anova) analizinde gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık belirlenirse ekstra olarak değişkenlerin yapısına uygun post-hoc analizi yapılarak hangi gruplar arasında farklılık olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.

 

 

Kruskall Wallis

One-way (Anova) analizinin non-parametrik karşılığıdır. Veri seti normal dağılım göstermediği durumlarda bağımsız değişkenimiz en az 3 gruplu olduğunda kruskal-wallis testi uygulanır.

 

Mann Whitney u

Bağımsız 2 grup t-test analizinin non-parametrik karşılığıdır. Veri seti normal dağılım göstermediği durumlarda bağımsız değişkenimiz 2 gruplu olduğunda Mann-Whitney-U testi uygulanır

 

 

Ki-kare Analizi

Kategorik değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmek üzere kullanılan bir analiz türüdür. Halk arasında çapraz tablo olarak da bilinir.

 

Ki-Kare Analizi Varsayımları:

*Gruplar birbirinden bağımsız olmalıdır.

*Beklenen değer en az 5 olmalıdır.

 

Örnek: Ehliyet sahibi olma durumu ve medeni durum değişkenleri arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmemiz gerekirse ki-kare analizini kullanmamız gerekir. Böylece evlilerin mi yoksa bekarların mı ehliyet sahibi olmaya daha yatkın olduğunu tespit edebiliriz.

 

 

 

Korelasyon Analizleri

2 sürekli değişken arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmemiz gerekirse korelasyon analizi uygulanması gerekir. Değişkenlerimiz normal dağılımlıysa spearman korelasyon, verilerimiz normal dağılımlı değilse pearson korelasyon analizinin kullanılması gerekmektedir.

 

Örnek: Yaş değişkeni ve evlilik olgunluk ölçeği arasında bir ilişki olup olmadığını görmek istersek korelasyon analizi uygularız. Ancak ilişki, nedensellikle karıştırılmamalıdır. 2 değişken arasında ilişki olması birinin diğerinden kaynaklandığı anlamına gelmez. Örneğin yaz aylarında dondurma satışları ve t-shirt satışları artar bu 2 olay ilişkili olsa dahi aralarında bir nedensellik yoktur. Dondurma satışları arttığı için t-shirt satışları artmaz ya da t-shirt satışları arttığı için dondurma satışları artmaz bu 2 olayı etkileyen 3. değişken sıcaklık değişkenidir.

​

​

 

Lineer Regresyon Analizi

Bağımsız değişkenin bağımlı değişkeni etkilediği/yordadığı düşünüldüğünde uygulanması gereken analiz regresyon analizidir. Korelasyon analizinde farklı olarak regresyon analizinde bir nedensellik vardır.

​

Regresyon Analizi Varsayımları

*Bağımlı ve bağımsız değişken normal dağılım göstermelidir.

*Varyanslar homojen olmalıdır

*Değişkenler arasında ki ilişkinin doğrusal olması gerekmektedir.

*Veriler bir gruba ait olmalıdır

*Gözlemler bağımsız olmalıdır.